Suzie Noten deed samen met onderzoekers van UNO-UMCG en KU Leuven onderzoek naar ervaren eenzaamheid, sociale behoeften en veerkracht van bewoners, naasten en vrijwilligers vanwege het bezoekverbod in verpleeghuizen tijdens de COVID-19 uitbraak.
Tijdens de uitbraak van COVID-19 zijn in verpleeghuizen maatregelen genomen om bewoners te beschermen en verspreiding van het virus te verminderen. Deze maatregelen, zoals het bezoekverbod, hebben grote invloed gehad op het leven van de bewoners, naasten en vrijwilligers. Dit onderzoek richtte zich op de gevolgen van de maatregelen op sociale contacten en behoeften, eenzaamheid en veerkracht van verpleeghuisbewoners, naasten en vrijwilligers. Dit onderzoek werd uitgevoerd op drie verschillende plekken: Tilburg, Groningen en Leuven.
Om te onderzoeken welke invloed de maatregelen hadden zijn er interviews gehouden en is er een focusgroep georganiseerd met verpleeghuisbewoners, naasten en vrijwilligers.
Bewoners, naasten en vrijwilligers gaven aan dat het bezoekverbod invloed had op hun sociale contacten. Er waren vaak geen activiteiten in verpleeghuizen, het contact met medebewoners was beperkt en sociaal contact vond voornamelijk plaats op afstand of digitaal. Er werden verschillende alternatieve manieren van contact genoemd, waaronder balkon- en raambezoek, (beeld)bellen, kaartjes. Dit was fijn, maar kon het gebrek aan fysieke bezoeken niet volledig goedmaken en er waren ook allerlei belemmeringen. Zo was alternatief contact niet in alle gevallen mogelijk en werd het contact bijvoorbeeld beperkt doordat er geen balkon was, ouderen slecht horend waren of het slecht weer was.
De maanden waarin een bezoekverbod gold in de verpleeghuizen was een moeilijke periode voor bewoners, naasten en vrijwilligers. Of en in welke mate er eenzaamheid werd ervaren verschilde aanzienlijk. Bij sommige bewoners en partners nam eenzaamheid toe, terwijl anderen geen eenzaamheid hebben ervaren. Naast eenzaamheid, was er ook angst bij sommige bewoners, naasten en vrijwilligers. Dit was bijvoorbeeld angst om besmet te worden of om anderen te besmetten. Ook gaven naasten en vrijwilligers aan dat het bezoekverbod een emotionele impact op hen had gehad. Ze hadden verdriet of zorgen door de situatie van de bewoners en vonden het lastig dat zij er niet voor de bewoners konden zijn.
De mate waarin de maatregelen invloed op de bewoners, naasten en vrijwilligers hing af van verschillende factoren, zoals karaktereigenschappen (bijvoorbeeld het vermogen om de situatie te accepteren), sociale behoeften en omgevingsfactoren (bijvoorbeeld zorgmedewerkers die [alternatieve manieren van] contact mogelijk maakten).
Een aantal positieve kanten van het bezoekverbod werden ook genoemd, zoals het ontstaan van een hechtere band tussen een bewoner en naaste. Geïnterviewden begrepen de noodzaak van restrictieve maatregelen zoals het bezoekverbod, met name aan het begin van de pandemie. Toch werden de maatregelen overwegend als negatief ervaren. Het is een moeilijke taak tijd geweest, zoals een bewoner omschreef: “Deze [corona] tijd nou hè van maart af, ja dan nemen ze toch een stuk van je leven weg waar je eigenlijk nog een beetje kon genieten”.
Tijdens de COVID-19 pandemie werd het belangrijk gevonden om de verpleeghuisbewoners te beschermen en restrictieve maatregelen in te zetten. Deze studie laat zien dat deze maatregelen negatieve gevolgen hebben gehad voor bewoners, naasten en vrijwilligers. Er is een spanningsveld tussen veiligheid, eigen regie en welzijn. Bewoners, naasten en vrijwilligers moeten actief betrokken worden en hun wensen en behoeften gezien en gehoord bij de afweging van risico’s en besluitvorming rondom restrictieve maatregelen bij eventuele volgende uitbraken.
Ben je benieuwd naar het volledige Engelstalige artikel, klik dan hier.
Wil je meer weten over Suzies onderzoek, kijk dan eens op haar onderzoekspagina.
Door Annerieke Stoop, onderzoeksmakelaar en senior onderzoeker
