Eigen regie somatische aandoening | Mensgerichte ouderenzorg

Activiteiten die medewerkers inzetten om eigen regie voor mensen met een somatische aandoening in het verpleeghuis te bevorderen

Jolande van Loon doet onderzoek naar eigen regie voor mensen met een somatische aandoening in het verpleeghuis. Jolande is Science practitioner bij De Academische Werkplaats Ouderen en werkzaam bij De Wever.

Ouderen die in een verpleeghuis wonen vanwege een somatische aandoening kunnen beperkt zijn in hun eigen regie. Eigen regie is zelf kunnen beslissen hoe je je leven wil leiden en deze besluiten kunnen uitvoeren. Mensen met een somatische aandoening kunnen meestal zelf beslissen hoe ze hun dag indelen of wat ze belangrijk vinden in hun leven. Maar door de somatische aandoening kunnen deze ouderen zo’n besluit niet altijd zelf uitvoeren. Daarvoor hebben ze hulp nodig van zorgprofessionals. Daarom is het belangrijk dat zorgprofessionals de eigen regie van ouderen met een somatische aandoening ondersteunen.

In dit onderzoek zochten we antwoord op de vraag:

Hoe handelen zorgprofessionals om de eigen regie van bewoners met een somatische aandoening te ondersteunen?

Vijftien zorgprofessionals, zoals verzorgenden, verpleegkundigen, welzijnsmedewerkers en voedingsassistenten, deden mee in dit onderzoek. Jolande schaduwde elke zorgprofessional een aantal uur gedurende hun dienst. Dat betekent dat zij hen observeerde en hen volgde als een schaduw. Zij maakte zichzelf hierbij zo onzichtbaar mogelijk. Zij keek welke acties een zorgprofessional deed om de eigen regie van een bewoner te ondersteunen. Ook keek zij hoe de bewoner hierop reageerde. Na het afronden van het schaduwen ging zij met de zorgprofessional in gesprek.

Wat zag en hoorde Jolande tijdens deze observaties en gesprekken?

Zorgprofessionals proberen elke bewoner goed te leren kennen. Ook proberen zij rekening te houden met de wensen of behoeften van elke afzonderlijke bewoner. Dit doen zij bijvoorbeeld door met een bewoner over vroeger of over hobby’s te praten. Ook weten zij vaak de voorkeuren van elke bewoner over de ochtendzorg. Het was mooi om te zien dat de meeste zorgprofessionals toch vroegen naar iemands voorkeur, ook al wist de zorgprofessional deze al. Zorgprofessionals benoemden wel wat uitdagingen in het ondersteunen van de eigen regie van bewoners zoals een tekort aan personeel.

Zorgprofessionals stimuleren een bewoner om zoveel mogelijk zelf te doen tijdens zorgmomenten of tijdens het eten. Bijvoorbeeld het gezicht wassen en drogen of het haar kammen. Of een boterham smeren en beleggen en samen de tafel afruimen. Belangrijk is om dit in afstemming met de bewoner te doen. Zo kan een bewoner aangeven of zij / hij iets niet wil doen om energie te besparen voor een andere activiteit die dag.

Zorgprofessionals stimuleren een bewoner om keuzes te maken. Tijdens de ochtendzorg geven zorgprofessionals een bewoner veel keuze, bijvoorbeeld over de volgorde van de ochtendzorg, de kleding of waar een bewoner wil ontbijten. Ook geven voedingsassistentes veel keuze over brood, beleg en drinken. Voedingsassistentes vragen wat een bewoner wil eten of drinken, ook al is dat bij hen al bekend. Soms werkt een organisatie met extern bereide maaltijden. Nadeel daarvan is dat een bewoner geen vers eten kan bestellen. Welzijnsmedewerkers bieden bewoners een variëteit aan activiteiten waar een bewoner uit kan kiezen.

Zorgprofessionals geven aan dat het belangrijk is om zich bewust te zijn van interactie met een bewoner. Zorgprofessionals hebben interactie met een bewoner op een verbale en non-verbale manier. Veel zorgprofessionals vinden het belangrijk om de eigen regie van bewoners te ondersteunen. Daar doen zij hun best voor, bijvoorbeeld door soms langer op het werk te blijven. Of door met collega’s te bespreken hoe zij de eigen regie van een bewoner kunnen ondersteunen. Zij vinden het belangrijk om elke bewoner aandacht te geven. Zorgprofessionals gebruiken vaak humor in situaties met spanning om schaamte. Bijvoorbeeld omdat iemand te laat was voor het toilet. Toch waren er ook voorbeelden waarin de eigen regie van een bewoner werd beperkt. Bijvoorbeeld als twee zorgprofessionals met elkaar kletsen over de bewoner heen of als een zorgprofessional een eigen volgorde aanhoudt voor de ochtendzorg van bewoners zonder rekening te houden met hun voorkeur.

Door het schaduwen zag Jolande dat de veel zorgprofessionals bewust en onbewust de eigen regie van bewoners ondersteunen.

Ben je benieuwd naar het volledige Engelstalige artikel, klik dan hier.

Jolande schaduwde zowel een aantal bewoners als een aantal zorgprofessionals. Naar aanleiding hiervan hebben wij een video gemaakt met 10 tips voor een gezamenlijke blik. Waarbij de eerste zes tips vanuit het perspectief van de ouderen zijn. De laatste vier tips zijn uit het perspectief van de zorgprofessional. Wil je deze bekijken, klik dan hier.

Wil je meer weten over Jolandes onderzoek, kijk dan eens op haar onderzoekspagina.

Door Meriam Janssen, onderzoeksmakelaar en senior onderzoeker

Leuk! Laat het ons weten via het contactformulier.
Je kunt ook gratis en vrijblijvend lid worden van ons Expertteam Mensgerichte Ouderenzorg. Als je lid wordt ontvang je een aantal keer per jaar per e-mail een uitnodiging om mee te denken met een actueel onderwerp, zoals hoe we aan de slag kunnen met kennis uit onderzoek. Ook ontvang je een paar keer per jaar onze nieuwsbrief. Spreekt het je aan? Meld je hier aan.

Wij willen met wetenschappelijk onderzoek bijdragen aan mensgerichte ouderenzorg. De resultaten uit onze onderzoeken delen we actief met collega-onderzoekers wereldwijd via onze (vaak Engelstalige) artikelen en proefschriften. Maar om echt een bijdrage aan mensgerichte ouderenzorg te kunnen leveren moeten we ervoor zorgen dat de resultaten van ons onderzoek ook terechtkomen bij diegenen die de zorg leveren, jullie! Alleen op die manier kunnen we een verschil maken met ons onderzoek.

Wetenschappelijk onderzoek is belangrijk voor de ouderenzorg. Het is de basis voor alle dagelijkse handelingen van verzorgenden, verpleegkundigen maar ook van beleidsmedewerkers, managers en bestuurders. Op basis van wetenschappelijk onderzoek komen we namelijk te weten wat werkt, en wat niet. We komen te weten hoe we de zorg (verder) kunnen verbeteren en mensgerichter kunnen maken. En we komen te weten wat ouderen, naasten en medewerkers vinden van bepaalde thema’s. Dit alles draagt bij aan de kwaliteit van zorg en dat is waar we het voor doen!

Een onderzoeker werkt gemiddeld vier tot zes jaar aan een promotieonderzoek. Zo lang?! Ja, goed onderzoek kost veel tijd. Vaak start de onderzoeker met het maken van een onderzoeksplan. Dit bestaat meestal uit vijf deelonderzoeken. Meestal start de onderzoeker daarna met een literatuuronderzoek. Hierbij wordt op een gestructureerde manier op zoek gegaan naar alle wetenschappelijke literatuur dat wereldwijd beschikbaar is over het onderwerp. Samen met andere onderzoekers wordt deze literatuur bestudeerd en wordt een conclusie getrokken. Daarna gaat de onderzoeker de praktijk in om verschillende deelonderzoeken uit te voeren. Het perspectief van ouderen en zorgprofessionals op het onderwerp wordt dan onderzocht. Hierbij maakt de onderzoeker gebruik van verschillende methoden, zoals interviews, vragenlijsten of observaties. De onderzoeker analyseert de verzamelde informatie en trekt conclusies. Elk deelonderzoek wordt opgeschreven in de vorm van Engelstalige artikelen die worden gepubliceerd in internationale, wetenschappelijke tijdschriften. Dit proces, van onderzoeksplan tot publicaties, duurt zo’n vier tot zes jaar.