De Academische Werkplaats Ouderen doet sinds 2019 onderzoek naar de invloed van bewegingsvrijheid op de gezondheid van mensen met dementie. Het onderzoek wordt uitgevoerd door science practitioner Suzan van Liempd, werkzaam bij Mijzo. Ook internationaal krijgt dit thema steeds meer aandacht. Daarom voeren we momenteel een literatuuronderzoek uit om na te gaan wat er al over bekend is. In deze blog staan we stil bij een van de gevonden onderzoeken.
In het Australische onderzoek van Steele, dat plaatsvond in 2020, werd nagegaan wat ertoe bijdraagt dat verpleeghuisbewoners met dementie beperkt worden in hun bewegingsvrijheid. Ook werd onderzocht in hoeverre mensenrechten geschonden worden als verpleeghuisbewoners met dementie beperkt worden in hun bewegingsvrijheid. In het onderzoek werden focusgroepen en interviews gehouden met mensen met dementie, mantelzorgers, zorgmedewerkers, rechters en advocaten.
De bevindingen laten zien dat in de Australische context bewegingsvrijheid op verschillende manieren wordt beperkt, zoals het beperken van de mobiliteit (bijvoorbeeld door een rollator te vervangen door een rolstoel), het beperken van vrije toegang tot de wijk en het beperken van deelname aan sommige activiteiten en excursies. Deze beperking heeft niet alleen impact op de fysieke gezondheid, maar ook op het emotionele welzijn, kansen voor sociale interacties en op het gevoel erbij te horen. Het beperken van vrijheid wordt vaak beïnvloed door het plichtsgevoel van veel zorgmedewerkers wat betreft de veiligheid van bewoners. Echter, dit plichtsgevoel wordt vaak te smal gezien en heeft alleen betrekking op de fysieke veiligheid en minder op het emotionele welzijn en de plicht om de rechten en vrijheden van bewoners met dementie te beschermen. Daarnaast bestaat er soms een misvatting dat mensen met dementie hun eigen wensen en behoeften op het gebied van bewegingsvrijheid niet zouden kunnen uiten. Gedrag van mensen met dementie als reactie op de gesloten leefomgeving wordt vaak gezien als pathologisch en een klinisch symptoom van de dementie in plaats van een poging van de bewoner om de behoefte aan meer vrijheid te uiten.
Het artikel geeft een mooi overzicht van verschillende perspectieven op bewegingsvrijheid voor mensen met dementie in het verpleeghuis en plaats het in een juridisch kader.
Door Marjolein Verbiest, Senior onderzoeker & Onderzoeksmakelaar
